Dịch thuật ngày nay đã trở thành một khái niệm quen thuộc trong đời sống công việc của nhiều người. Đặc biệt là trong bối cảnh toàn cầu hóa hiện nay, các quốc gia ngày càng trở nên tích cực trong việc hội nhập, phát triển kinh tế. Điều đó kéo theo cơ hội cho ngành dịch thuật dần trở nên phổ biến và cơ hội việc làm ngày càng rộng mở hơn. Trong bài viết ngày hôm nay, Dịch thuật Apollo sẽ cung cấp tới mọi người cái nhìn rõ hơn về dịch thuật cũng như các loại hình có trong dịch thuật nhé!
Mục lục
Dịch thuật là gì?
Dịch thuật là việc truyền tải thông tin nói và văn bản viết từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác.
Dịch thuật là hoạt động giải thích ý nghĩa, nội dung của một văn bản sau đó tạo ra một văn bản tương đương, hay còn gọi là bản dịch. Trong dịch thuật, tồn tại hai khái niệm: ngôn ngữ nguồn( ngôn ngữ cần được dịch) và ngôn ngữ đích( ngôn ngữ được chọn làm bản dịch).
Các loại hình chính trong nghề dịch thuật
Phiên dịch
Phiên dịch là gì?
Phiên dịch là quá trình thông dịch từ ngôn ngữ nguồn sang ngôn ngữ đích. Hoặc nói cách khác, phiên dịch là việc chuyển đổi linh hoạt giữa các ngôn ngữ khác nhau thông qua hình thức đối thoại. Quá trình phiên dịch sẽ bao gồm các đối tượng như diễn giả, phiên dịch viên và người nghe.
Các hình thức phiên dịch
Phiên dịch đuổi( Consecutive interpreting)
Phiên dịch đuổi hay còn gọi là dịch nối tiếp là loại hình thông dịch phổ biến nhất hiện nay.
Đây là hình thức khi người nói sau khi kết thúc một câu nói, một đoạn phát biểu thì phiên dịch viên sẽ có nhiệm vụ thông dịch câu nói hay đoạn phát biểu sang ngôn ngữ đích để người nghe có thể hiểu được.
Để có thể hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình, phiên dịch viên phải là người có khả năng ghi nhớ trong thời gian ngắn kết hợp cùng với khả năng take notes( ghi chú những ý quan trọng). Cùng việc sắp xếp và hệ thống lại câu từ sao cho bản dịch được tự nhiên và đúng nghĩa nhất. Hơn nữa, bản thân phiên dịch viên cũng phải chuẩn bị vốn từ vựng, nhất là những thuật ngữ về chuyên ngành, tìm hiểu trước chủ đề, nội dung của buổi dịch.
Trước khi quá trình phiên dịch diễn ra, phiên dịch viên có thể thảo luận trước với diễn giả để có thể biết được họ sẽ dừng ở đâu cũng như tốc độ ngắt, nghỉ của câu nói. Và trong quá trình phiên dịch, người dịch có thể yêu cầu diễn giả nhắc lại nội dung để có thể diễn giải nội dung rõ ràng hơn.( Tuy nhiên cũng không nên yêu cầu diễn giả nhắc lại quá nhiều, bởi điều này sẽ ảnh hưởng tới tiến độ dịch cũng như họ sẽ đánh giá trình độ dịch của chúng ta).
Hình thức dịch đuổi thường được áp dụng trong không gian hẹp, ít người tham gia như các buổi phỏng vấn, đào tạo nhân lực, họp báo, thuyết trình hoặc giao dịch thương mại,…
Phiên dịch song song( Simultaneous interpreting)
Phiên dịch song song hay dịch đồng thời, dịch cabin được đánh giá là hình thức dịch khó nhất, có yêu cầu cao nhất đối với phiên dịch viên.
Phiên dịch viên sẽ ngồi trong cabin cách âm, nghe diễn giả nói qua tai nghe, sau đó họ sẽ dùng micro để trình bày bản dịch. Quá trình phiên dịch sẽ diễn ra song song với câu nói mà diễn giả phát ngôn. hay nói cách khác, phiên dịch viên sẽ gần như phát biểu đồng thời với người nói. Phiên dịch viên sẽ cần tới sự hỗ trợ của các thiết bị như headphones, micro, thiết bị điều chỉnh âm thanh nhằm đảm bảo việc nghe-nói diễn đạt đúng và đầy đủ nhất toàn bộ thông tin mà người nói muốn truyền tải.
Chính vì người nói và người dịch gần như nói đồng thời, nên tốc độ buổi dịch sẽ được đảm bảo diễn ra trong đúng khung thời gian dự kiến. Tuy nhiên, phiên dịch song song là hình thức dịch không cho phép người dịch có thời gian suy nghĩ, sắp xếp lại cấu trúc câu nói giống dịch đuổi nên hình thức này đòi hỏi người dịch sẽ phải có trình độ rất cao, phản xạ cũng như khả năng xử lý tình huống nhạy bén hơn thông thường.
Dịch tiếp sức( Relay interpretation)
Dịch tiếp sức hay phiên dịch tiếp sức tương tự như hình thức phiên dịch song song nhưng lại phức tạp hơn. Nhiệm vụ của phiên dịch viên không chỉ thông dịch 1 ngôn ngữ mà sẽ cần phải dịch văn bản gốc sang nhiều ngôn ngữ khác nhau. Các phiên dịch viên sẽ ngồi trong cabin và có sự hỗ trợ của các thiết bị âm thanh bên trong cabin.
Loại hình phiên dịch này được sử dụng chủ yếu trong các cuộc họp có sự tham gia của nhiều nước: Hội nghị thượng đỉnh, Hội nghị cấp cao, Hội thảo chuyên đề,…
Ví dụ: Hội nghị có đại biểu của 4 quốc gia: Việt Nam, Lào, Campuchia và Singapore thì sẽ dùng tiếng Anh là ngôn ngữ gốc và tương ứng với 3 cabin dịch tiếp sức: Anh-Việt, Anh-Lào và Anh-Campuchia. Khi đại biểu nói tiếng Anh, các phiên dịch sẽ dịch đồng thời sang tiếng Việt, tiếng Lào và tiếng Campuchia.
Khi đại biểu Việt Nam phát biểu bằng tiếng Việt, phiên dịch ở cabin tiếng Việt sẽ dịch lời nói của diễn ra sang tiếng Anh và các phiên dịch ở các cabin Lào và Campuchia sẽ nghe bản dịch tiếng Anh và dịch sang tiếng Lào và tiếng Campuchia. Quá trình này lặp lại tương tự với các đại biểu nước Lào và Campuchia.
Dịch tiếp sức cũng đòi hỏi phiên dịch viên khả năng phán đoán cũng như phản xạ nhanh nhạy. Và bản thân phiên dịch viên cũng cần phải thông thạo ít nhất 2 ngôn ngữ ở trình độ cao cũng như tốc độ trong việc chuyển ngữ và sắp xếp lại các từ trong câu để đưa ra bản dịch có nghĩa.
Dịch thầm( Whispered interpreting)
Phiên dịch thầm cũng là loại hình tương tự dịch song song. Với hình thức này, người dịch chỉ tiến hành thông dịch ngôn ngữ trong không gian ít người và khi dịch sẽ thì thầm vào tai người nghe.
Dịch thầm là hình thức dịch phù hợp cho những buổi dịch cần đảm bảo tính bảo mật, riêng tư như bí mật kinh doanh, cuộc họp nội bộ,… Nhược điểm của loại hình dịch này chính là nhiều người dịch thầm cùng thực hiện phiên dịch sang nhiều ngôn ngữ khác nhau, dễ gây mất tập trung. Để đạt hiệu quả dịch tốt nhất, số lượng người nghe cũng sẽ ở mức hạn chế, từ 1-3 người.
Với hình thức dịch thầm, sẽ có một số yêu cầu nhất định như:
Phiên dịch viên sẽ cần có sự tập trung cao độ, lắng nghe thật cẩn thận. Ngoài ra, người dịch sẽ phải điều chỉnh âm lượng nói của mình sao cho khi nói nhỏ nhưng vẫn đủ rõ ràng, truyền đạt đầy đủ thông tin tới người nghe. Phiên dịch viên cũng phải thành thạo ít nhất 2 ngôn ngữ trở lên.
Tùy vào điều kiện và hoàn cảnh môi trường, phiên dịch cũng sẽ chia thành nhiều loại khác: dịch đàm phán thương mại, dịch online, dịch phỏng vấn,…
Môi trường làm việc của phiên dịch viên?
Thông qua các hình thức phiên dịch, ta có thể thấy địa điểm làm việc của phiên dịch viên khá đa dạng. Và nghề phiên dịch cũng là một công việc yêu cầu việc di chuyển khá thường xuyên. Địa điểm làm việc có thể trong nước, ngoài nước, làm việc trong nhà hay phiên dịch ngoài trời,…
Quá trình phiên dịch diễn ra thường khá căng thẳng, nhất là ở vị trí người phiên dịch. Họ sẽ phải dồn tất cả sự tập trung vào trong từng câu thoại để có thể đưa ra bản dịch được chính xác và trong gian ngắn nhất.
Xem thêm: Những tố chất cần có để trở thành phiên dịch viên?
Biên dịch
Biên dịch là gì?
Biên dịch là quá trình chuyển đổi linh hoạt từ ngôn ngữ nguồn sang ngôn ngữ đích thông qua hình thức viết. Trong quá trình biên dịch, người dịch được ví như cầu nối giữa tác giả với người đọc.
Các hình thức biên dịch
Biên dịch công nghiệp
Biên dịch công nghiệp hay còn gọi là biên dịch nghiệp vụ. Đây là hình thức biên dịch văn bản, có thể là làm cho công ty, nhà nghiên cứu. Cụ thể trong biên dịch cũng chia thành các chuyên ngành khác nhau. Mỗi chuyên ngành sẽ có lượng thuật ngữ cũng như kiến thức chuyên môn khác nhau, đòi hỏi biên dịch viên cần phải bỏ thời gian để nghiên cứu cũng như hiểu biết sâu về chúng.
Ví dụ, để biên dịch các tài liệu liên quan tới tài chính như ngân hàng, chứng khoán hay các tài liệu liên quan tới pháp lý, pháp luật, hợp đồng,… bản thân các công ty sẽ cần tới sự hỗ trợ của các bên thứ ba, đó có thể là các văn phòng, công ty dịch thuật hay các biên dịch viên uy tín trong ngành.
Bản thân biên dịch viên cũng phải là người hiểu biết rõ về luật pháp và các kiến thức liên quan. Bởi dịch sai là điều tối kỵ trong quá trình dịch. Chỉ cần sai 1 lỗi nhỏ thôi, hậu quả là điều không ai có thể lường trước được. Đồng thời, biên dịch viên cũng cần phải có trách nhiệm về bản dịch của mình.
Đa phần các công ty, văn phòng dịch thuật sẽ chia nhỏ các dịch vụ của họ theo ngành, theo ngôn ngữ khác nhau như dịch tiếng Anh, dịch tiếng Trung, dịch công chứng,…
Biên dịch xuất bản
Đúng như tên gọi, công việc của một biên dịch viên làm biên dịch xuất bản chính là dịch các cuốn sách đã được xuất bản từ ngôn ngữ gốc sang ngôn ngữ đích.
Tên gọi khác của dịch xuất bản là dịch văn học. Tức là những gì liên quan tới văn học đều có thể gộp chung vào dịch thuật xuất bản. Cụ thể như tạp chí, sách báo, lời bài hát,… Biên dịch xuất bản không chỉ yêu cầu tính chính xác cao mà còn yêu cầu người dịch có tư duy nhanh nhạy, khả năng chuyển ngữ mượt mà, sâu sắc đồng thời tái hiện chính xác thế giới quan của văn bản gốc tới người đọc.
Ngoài ra với các tác phẩm hư cấu, biên dịch viên cũng cần có thêm kỹ năng thu thập thông tin, đặt mình vào vị trí của tác giả để có thể biên dịch chuẩn xác thông điệp mà tác giả muốn gửi gắm.
Biên dịch video
Dịch video cũng là một công việc phổ biến trong ngành biên dịch.
Công việc chính mà biên dịch viên cần làm sẽ là dịch phim, các chương trình nước ngoài, hay bất cứ thể loại video nước ngoài khác,… Trong đó sẽ thường là dịch phụ đề, dịch thuyết minh.
Ngoài khả năng ngoại ngữ, thì hiểu biết về văn hóa phong tục tập quán, slang words( tiếng lóng) là điều kiện bắt buộc mà người dịch cần có. Bởi những yếu tố trên sẽ giúp quá trình biên dịch trở nên tự nhiên và phù hợp với ngữ cảnh hơn.
Môi trường làm việc của biên dịch viên
Xét về không gian làm việc, không giống với phiên dịch, biên dịch không yêu cầu biên dịch viên phải di chuyển, hoặc thay đổi địa điểm trong quá trình làm việc. Tức là địa điểm sẽ được cố định, đó thường là các văn phòng, công ty dịch thuật hoặc có thể làm tại nhà nếu đó là các biên dịch viên tự do.
Xét về môi trường làm việc, biên dịch là công việc có nhiều thời gian để xử lý văn bản hơn phiên dịch. Cũng chính vì thế mà độ chính xác trong nội dung của văn bản dịch sẽ yêu cầu cao hơn so với phiên dịch. Việc phải thường xuyên tiếp xúc với các văn bản, các file tài liệu hay sắp xếp công việc để có theo kịp tiến độ của deadlines cũng là điều gây áp lực lên người làm trong nghề.
Tham khảo: Làm thế nào để trở thành biên dịch viên chuyên nghiệp?
Lời kết
Dịch thuật là một khái niệm khá trừu tượng. Trong đó, phiên dịch và biên dịch đều có những điểm tương đồng cũng như những điểm khác nhau. Nhìn chung, dịch thuật cũng có những điểm hay riêng và nếu có thời gian, bạn có thể thử tìm hiểu thêm về nó cũng như nghề biên-phiên dịch nhé!
Dịch thuật Apollo là một địa chỉ dịch thuật, dịch thuật công chứng uy tín, hàng đầu tại Hà Nội.
Khách hàng có nhu cầu có thể gửi tài liệu cần dịch thuật công chứng qua mail: dichthuatapollohanoi@gmail.com. Ngoài ra, quý khách hàng cũng có thể trực tiếp đem hồ sơ qua văn phòng dịch thuật công chứng của chúng tôi tại địa chỉ: SỐ 343 NGUYỄN TRÃI- THANH XUÂN- HÀ NỘI.
Hoặc liên hệ qua số hotline: 0989 58 6626 để được hỗ trợ nhanh và tận tình nhất.
Apollo rất hân hạnh tiếp đón!
